سنجش تراکم استخوان را اصولا با نام BMD نیز می شناسند، چرا که BMD یکی از روش متداول در سنجش میزان تراکم استخوان است، در این روش میزان مواد معدنی موجود در هر سانتی متر مکعب اندازه گیری می شود و در واقع پزشکان با این کار یک معیار نصبی از میزان مواد معدنی موجود در استخوان به دست می آید، اما در واقع چگالی اصلی استخوان اندازه گیری نمی شود. یکی از دلایل ایجاد شکستگی در خانم های بالای 65 سال پوکی استخوان می باشد و جالب است بدانید یکی از مسائل پر خرج برای کشور در عرصه درمان خرج های ناشی از شکستگی می باشد، دلیل بسیاری از این شکستگی ها این است که زمانی که شما پوکی استخوان می گیرید استخوان ها قدرت خود را از دست می دهند و شکنندگی پیدا می کنند، به یاد داشته باشید که تشخیص به موقع این بیماری تاثیر زیادی در درمان آن دارد. لازم به ذکر است که پیشنهاد می شود حتی زمانی که شما به سنین بالا نرسیده اید از لحاظ تغذیه خود مراقب تراکم استخوان باشید یا تحت نظر یک پزشک باشید تا مواردی که با سنجش تراکم استخوان آن را به شما یادآور شود.
چه عواملی در تراکم استخوان موثر است
دو مورد از مهم ترین عوامل در تعیین میزان تراکم استخوان ژنتیک و میزان فعالیت های بدنی می باشد. به یاد داشته باشید میزان مصرف کلسیم و البته مصرف ویتامین دی نیز در تراکم استخوان مواثر است. به عبارتی می توان گفت بچه هایی که ورزش را از سنین کوچکی شروع می کنند و بیشتر از لبنیات استفاده می کنند اصولا استخوان هایی سالم تر دارند. جالب است بدانید که در سنین نوجوانی استخوان ها به حداکثر تراکم خود می رسند اما بعد از آن شروع می کنند به پوک شدن و در این زمان است که هرچه کلسیم مصرف کرده اند و هرچه ویتامین دی را جدی گرفته باشند دیر تر به پوکی استخوان دچار می شوند. کسانی که ورزش متداوم می کنند همیشه استخوان های متراکمی خواهند داشت و دیر تر به پوکی استخوان دچار می شوند. به یاد داشته باشید که برای درمان پوکی استخوان ابتدا باید آزمایش سنجش تراکم استخوان نشان دهنده این باشد که شما دچار پوکی استخوان هستید.
نحوه اندازه گیری چگونه تراکم استخوان
برای سنجش تراکم استخوان روش های گوناگونی وجود دارد اما یکی از روش هایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد DEXA می باشد. این روش مخفف کلمه Dual Energy X-ray Absorptiometry می باشد، در این روش برای سنجش تراکم استخوان از اشعه ایکس استفاده می کنند. برای انجام این نوع سنجش دو منبع اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد اندازه گیری تراکم آنرا داریم فرستاده می شود و اصولا مقداری از این اشعه جذب استخوان می شود و مقدار دیگری از اشعه از استخوان عبور می کند و میزان هر دو این اتفاقات توسط گیرنده ای که در طرفی دیگر از بدن قرار دارد اندازه گیری می شود. این اندازه گیری به این صورت است که هرچه استخوان از تراکم بیشتری برخوردار باشد پس به هم فشرده تر است و اجازه نمی دهد اشعه ایکس از آن به راحتی عبور کند از این رو زمانی که میزان اشعه های ایکس خارج شده کمتر است به این معنا است که فرد از تراکم استخوان بالا تری برخوردار است و در نهایت این اشعه دریافتی توسط گیرنده وارد یک کامپیوتر می شود که در آنجا مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل می شود.
میزان تراکم استخوان
سنجش تراکم استخوان
در کل می توان گفت دو تا دستگاه برای تشخیص تراکم استخوان وجود دارند که این دو مورد شامل اسکنر های مرکزی و اسکنر های محیطی می شود. در دستگاه های اسکنر مرکزی، تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی می شود و در دستگاه های اسکنر محیطی اصولا تراکم استخوان های محیطی مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان دست و پا بررسی می شود. این درحالی است که در اسکنر های مرکزی در ابتدای کار بیمار را روی تخت به پشت دراز می کشد و در عین حال از او خواسته می شود که در زمانی که تست انجام می شود کاملا بی حرکت بماند، بعد از آن اسکنر روی قسمتی از بدن فرد قرار می گیرد که باید مورد سنجش تراکم استخوان قرار بگیرد و اشعه ایکس را از خود ساطع می کند تا میزان تراکم استخوان فرد را مشخص کند.
بیشترین جاهایی از بدن که اصولا زود تر دچار پوکی استخوان می شوند شامل لگن، ستون مهره و مفصل ران می باشند از این رو بیشتر این نواحی تحت درمان پوکی استخوان و آزمایش تراکم استخوان قرار می گیرند.
چه کسانی در معرض پوکی استخوان هستند
- سنجش تراکم استخوان بیشتر برای کسانی کاربردی است که در معرض یکسری بیماری ها می باشند از جمله بیمار های استئوپروز یا پوکی استخوان هستند.
- از آنجایی که خانم ها کم کم دچار یائسگی می شوند باید در سنین بالای 65 حتما برای سنجش استخوان اقدام کنند.
- خانم هایی که زمانی طولانی کورتون مصرف کرده اند بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرند.
- اگر استخوان شما بی دلیل و به زودی دچار شکستگی شد باید هرچه زودتر به پزشک مواجعه کنید و برای سنجش تراکم استخوان اقدام کنید.
- ایجاد قوز در کمر می تواند به همین علل باشد.
- آمنوره شدن یا قطع پریود در قبل از زمان یائسگی.