آرتروز مفصل شانه + بررسی کامل علائم و درمان آن

مفصل شانه یکی از پرتحرک ترین و در عین حال پیچیده ترین مفاصل بدن است که در طیف وسیعی از حرکات روزمره، ورزشی و کاری نقش دارد. انعطاف بالای این مفصل به ما امکان می دهد دست ها را در جهات مختلف حرکت دهیم؛ اما همین ویژگی باعث می شود شانه به مرور زمان بیشتر در معرض ساییدگی و فرسایش قرار گیرد. یکی از مشکلات شایع و ناتوان کننده ای که این مفصل را درگیر می کند، آرتروز مفصل شانه است.

آرتروز مفصل شانه به معنای تخریب تدریجی غضروف پوشاننده استخوان های این ناحیه است. غضروف، سطحی صاف و لغزنده دارد که وظیفه اش تسهیل حرکت مفصل و جلوگیری از اصطکاک است. وقتی این بافت تحلیل می رود، استخوان ها به طور مستقیم روی هم ساییده می شوند و نتیجه آن درد، خشکی مفصل و محدودیت حرکتی خواهد بود.

اهمیت شناخت آرتروز شانه از آنجا ناشی می شود که این بیماری نه تنها بر کیفیت زندگی تأثیر می گذارد، بلکه می تواند فعالیت های ساده ای مثل لباس پوشیدن، شانه کردن مو یا حتی خوابیدن را با مشکل مواجه کند. در این مقاله کلینیک ارتوپدی زانو کلینیک به صورت جامع به علل، علائم و روش های درمان آرتروز مفصل شانه می پردازیم و همچنین راهکارهایی برای پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری ارائه خواهیم داد.

آرتروز مفصل شانه چیست و چرا به وجود می آید؟

آرتروز مفصل شانه نوعی بیماری دژنراتیو است که طی آن غضروف مفصلی به تدریج دچار تخریب می شود. این روند معمولاً تدریجی بوده و با گذشت زمان شدت می یابد. برخلاف برخی آسیب ها که ناگهانی رخ می دهند، آرتروز بیشتر یک فرایند طولانی مدت است.

علت های شایع بروز آرتروز شانه

آرتروز شانه ممکن است به دلایل مختلفی در افراد بروز کندو مهم ترین ورایج ترین عوامل موثر در بروز این مشکل، عبارتند از:

• افزایش سن:

یکی از مهم ترین عوامل بروز آرتروز مفصل شانه، روند طبیعی پیری است. با بالا رفتن سن، توانایی ترمیم بافت های بدن کاهش می یابد و غضروف ها شکننده تر می شوند.

• آسیب های قدیمی:

شکستگی ها، دررفتگی ها یا پارگی های شدید رباط و تاندون می توانند زمینه ساز تخریب زودرس غضروف شوند.

• فشار مکرر:

فعالیت های شغلی یا ورزشی که شامل حرکات تکراری شانه هستند، مانند وزنه برداری، پرتاب یا کارهای سنگین، باعث فرسایش سریع تر غضروف می شوند.

• عوامل ژنتیکی:

برخی افراد به طور ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری های مفصلی از جمله آرتروز هستند.

• التهاب های مفصلی:

بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید می توانند به مرور زمان منجر به تخریب غضروف شوند.

در مجموع، آرتروز مفصل شانه نتیجه ی ترکیبی از سن، سبک زندگی، عوامل محیطی و زمینه های ژنتیکی است.

علائم رایج آرتروز مفصل شانه و روش های تشخیص آن

شناخت علائم بیماری یکی از کلیدهای مهم در تشخیص به موقع و شروع درمان مؤثر است. آرتروز مفصل شانه علائم مشخصی دارد که با گذشت زمان شدت پیدا می کند.

علائم اصلی

آرتروز مفصل شانه با علائم و نشانه های مختلفی مواجه می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• درد مداوم یا متناوب:

معمولاً دردی عمیق در ناحیه شانه وجود دارد که ممکن است به گردن یا بازو هم انتشار یابد. این درد در فعالیت های روزانه یا حتی هنگام استراحت حس می شود.

• خشکی مفصل:

یکی از شکایات رایج بیماران، احساس خشکی و سفتی در شانه است، به ویژه هنگام صبح یا پس از مدتی بی حرکتی.

• کاهش دامنه حرکتی:

فرد نمی تواند دست خود را آزادانه حرکت دهد یا فعالیت های ساده مثل بستن دکمه های لباس را انجام دهد.

• صدا دادن مفصل:

در هنگام حرکت، صداهایی مانند تق تق یا ساییدگی احساس می شود که به علت تماس مستقیم استخوان ها است.

• ضعف عضلانی:

به دلیل کاهش استفاده از دست و درد مداوم، عضلات اطراف شانه به مرور زمان تحلیل می روند.

روش های تشخیص

پزشک برای تشخیص آرتروز شانه علاوه بر معاینه فیزیکی، از ابزارهای تصویربرداری استفاده می کند:

• اشعه ایکس (X-Ray) : تغییرات استخوانی و کاهش فضای مفصلی را نشان می دهد.
• MRI : وضعیت بافت نرم و غضروف را با جزئیات بررسی می کند.
• آزمایش های خون: در صورت شک به بیماری های التهابی، برای تشخیص  سایر علل انجام می شود.

تشخیص دقیق به پزشک کمک می کند تا مناسب ترین روش درمانی برای بیمار انتخاب شود.

درمان های غیرجراحی برای آرتروز مفصل شانه

خوشبختانه در بسیاری از موارد، آرتروز شانه در مراحل اولیه را می توان با روش های غیرجراحی کنترل کرد. این درمان ها عمدتاً بر کاهش درد، بهبود عملکرد و جلوگیری از پیشرفت بیماری تمرکز دارند.

روش های اصلی غیرجراحی

در بسیاری از موارد برای درمان آرتروز مفصل شانه از روش های غیر جراحی استفاده می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• دارودرمانی:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد و التهاب کمک می کنند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای قوی تری تجویز کند.

• فیزیوتراپی و تمرینات توان بخشی:

تمرین های کششی و تقویتی برای افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات اطراف شانه ضروری هستند. تکنیک های فیزیوتراپی مانند گرما درمانی یا الکتروتراپی نیز به کاهش درد کمک می کنند.

• تزریق داخل مفصلی:

تزریق کورتیکواستروئید می تواند التهاب را به طور موقت کاهش دهد. تزریق ژل های هیالورونیک اسید باعث روان سازی حرکت مفصل می شود.

• اصلاح سبک زندگی:

کاهش فعالیت های سنگین و تکراری شانه، کنترل وزن بدن برای کاهش فشار روی مفاصل و استفاده از کمپرس گرم یا سرد در مواقع درد مهم ترین نمونه از این تکنیک ها می باشند.

این روش ها ممکن است بیماری را به طور کامل درمان نکنند، اما نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیمار دارند.

جراحی و روش های پیشرفته درمان آرتروز مفصل شانه

وقتی درمان های غیرجراحی نتوانند درد و محدودیت حرکتی را کنترل کنند، جراحی به عنوان گزینه ی بعدی مطرح می شود. هدف جراحی کاهش درد، بهبود عملکرد و بازگرداندن کیفیت زندگی بیمار است.

روش های رایج جراحی

• آرتروسکوپی شانه:

جراحی کم تهاجمی است که از طریق برش های کوچک انجام می شود. پزشک قطعات آسیب دیده غضروف یا استخوان را برمی دارد و سطح مفصل را صاف می کند.

• تعویض جزئی مفصل (Hemiarthroplasty):

در این روش تنها بخش سر استخوان بازو با پروتز جایگزین می شود.

تعویض کامل مفصل شانه (Total Shoulder Replacement) :

هم سر استخوان بازو و هم حفره شانه با پروتزهای مصنوعی جایگزین می شوند. این روش معمولاً برای بیماران با آرتروز پیشرفته توصیه می شود.

تعویض معکوس شانه (Reverse Shoulder Replacement) :

در مواردی که عضلات روتاتور کاف آسیب دیده اند، این روش به بیمار کمک می کند تا توان حرکتی بهتری داشته باشد.

دوره نقاهت

بهبودی پس از جراحی بسته به نوع عمل بین ۳ تا ۶ ماه طول می کشد. در این مدت فیزیوتراپی منظم و رعایت دقیق توصیه های پزشک اهمیت زیادی دارد.

مراقبت های روزمره و راهکارهای پیشگیری از پیشرفت آرتروز مفصل شانه

پس از شروع درمان، چه غیرجراحی و چه جراحی، مراقبت های روزمره نقش مهمی در بهبود وضعیت و جلوگیری از بازگشت علائم دارند.

مراقبت های کلیدی

• انجام تمرینات کششی و تقویتی شانه به صورت منظم.
• پرهیز از حمل اجسام سنگین و فعالیت های تکراری.
• حفظ وزن مناسب بدن برای کاهش فشار به مفاصل.
• استفاده از بالشت مناسب هنگام خواب برای کاهش فشار روی شانه.
• مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان ها.

پیشگیری از آرتروز شانه

اگرچه نمی توان به طور کامل از بروز آرتروز جلوگیری کرد، اما با تغییر سبک زندگی می توان احتمال ابتلا یا پیشرفت آن را کاهش داد. فعالیت بدنی متعادل، تقویت عضلات اطراف شانه و توجه به وضعیت بدنی در هنگام کار و ورزش از مهم ترین عوامل پیشگیرانه محسوب می شوند.

جمع بندی

آرتروز مفصل شانه یکی از مشکلات شایع ارتوپدی است که می تواند زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. شناخت علائم اولیه و مراجعه به پزشک متخصص در مراحل ابتدایی بیماری، کلید کنترل بهتر این عارضه است. روش های غیرجراحی در بسیاری از بیماران مؤثرند و تنها در موارد پیشرفته به جراحی نیاز خواهد بود.

آنچه اهمیت دارد، پیگیری مداوم درمان و توجه به مراقبت های روزمره است تا بیمار بتواند بدون درد و محدودیت به فعالیت های عادی زندگی ادامه دهد.

سوالات متداول درباره آرتروز مفصل شانه

1. آیا آرتروز مفصل شانه قابل درمان کامل است؟
   خیر. آرتروز شانه یک بیماری مزمن است که به طور کامل درمان نمی شود، اما با روش های دارویی، فیزیوتراپی و حتی جراحی می توان علائم آن را تا حد زیادی کنترل کرد.
2. بهترین ورزش ها برای آرتروز مفصل شانه کدامند؟
   تمرین های کششی ملایم، حرکات آبی (آب درمانی) و ورزش هایی که فشار زیادی به شانه وارد نمی کنند مانند پیاده روی یا یوگا، برای بیماران مفید هستند.
3. چه زمانی باید برای آرتروز شانه جراحی انجام داد؟
   وقتی درد مداوم، کاهش شدید دامنه حرکتی و ناتوانی در انجام کارهای روزانه وجود داشته باشد و درمان های غیرجراحی مؤثر واقع نشوند، پزشک جراحی را توصیه می کند.